Men kan er niet om heen. Hout is op korte tijd ontzettend duur geworden. Eerst deed corona ons massaal klussen en de aanvoerlijnen verstoren. Ook begonnen de Chinezen en de Amerikanen massaal Europees hout op te kopen. Al langer kampen de Europese bossen met plagen van schorskevers, zoals de soort met de klinkende naam ‘letterzetter’.
Maar ook de oorlog in Oekraïne laat ons niet meer toe om hout uit nochtans duurzaam beheerde bossen uit die gebieden te aanvaarden (FSC en PEFC).
Een flinke opdoffer voor houtbouw, zou je denken. Niet helemaal. Het is nu aan zij, die erin slagen snel te kunnen schakelen, en adequaat op die situatie in te spelen. Ja, het wordt duurder. Maar het hoeft niet duurder te worden dan noodzakelijk. Naar mijn mening heeft houtskeletbouw hiervoor de beste kaarten. Ontdek mee de latente robuustheid en flexibiliteit van houtskeletbouw.
Weinig materiaal van nature
De naam zegt het zelf. Houtskeletbouw. De dragende elementen zijn samengesteld tot een skelet van stijlen, regels en vloerbalken. Het materiaal wordt optimaal gebruikt en benut. In vergelijking met bijvoorbeeld CLT (kruislaaghout) zit er dus veel minder hout verwerkt in wanden en vloerplaten. Dat maakt dat de materiaalkost van de dragende structuur minder zwaar doorweegt in de kostprijs van het gehele project.
Alternatieve samenstellingen zijn mogelijk
Wanden en vloeren in houtskeletbouw bestaan uit samengestelde elementen, over het algemeen een ribbenstructuur verstijfd met een plaatmateriaal. Dus wat houd je tegen om de samenstelling aan te passen. Is de prijs van dat ene plaatmateriaal de pan uit gerezen? Waarom geen andere plaatmateriaal proberen? Zijn de vloerbalken te duur geworden? Zoek alternatieve vloerbalken! Het is nu tijd om out-of-the-box te denken.
Sommige bouwproducten reageren feller op de prijsstijgingen dan andere bouwproducten. Producten waarvan de materiaalkost slechts een klein deel inhoudt van de totale verkoopprijs, zullen minder getroffen zijn dan producten waarvan de materiaalkost een groot deel uitmaakt van het geheel.
Ook wat betreft het isolatiemateriaal waarmee de holle ruimtes veelal worden ingevuld, loont het wellicht te moeite om alternatieve opties te onderzoeken.
Finetuning
Men kan nog verder gaan. Men kan spelen met de materiaalhoeveelheden en -afmetingen om, zonder verlies van veiligheid en kwaliteit, tot een prijsgunstige samenstelling te komen. Zo is het soms mogelijk om de dikte van de verstijvende plaat te verminderen, door ter compensatie de hoeveelheden nagels, schroeven of nieten te verhogen. Of men kan de hoeveelheid hout in de buitenwand verminderen, door bijvoorbeeld extra isolatie te voorzien in de buitenspouw of de leidingenspouw; het zijn in dat geval immers vaak de energieprestatie-eisen die bepalend zijn voor de afmetingen van de houten stijlen en regels, terwijl ze op het gebied van stabiliteit onderbenut zijn.
Uitwisseling materiaal – arbeid
Dure materialen doen me ook denken aan een andere periode in de geschiedenis. Als je kijkt naar de voortbrengselen van het ancien régime, dan moet men besluiten dat men niet keek op enkele uurtjes arbeid meer. Materialen waren toen dan ook ontzettend duur, en het ambacht was erop gericht hier zo zorgvuldig als mogelijk mee om te gaan.
Niet dat we terug moeten naar die tijd; de sociale vrede zou niet lang standhouden. Maar er is ruimte voor extra materiaalzuinigheid door een beetje meer menselijke inspanningen toe te laten. Voor de prijs van extra coördinatie en toezicht kan men nog meer op maat en nog minder one-size-fits-all gaan werken. Ruimte geven aan de ingenieur om gedetailleerde voorschriften op te stellen, laat hem toe zodanig te ontwerpen dat het materiaal optimaal benut wordt.
Rationeel ontwerp
Nu, bij wat ik hierboven beschreven heb, ging ik ervan uit dat het gebouwontwerp al vastligt. De echte economie wordt evenwel bereikt bij het ontwerp zelf, het denkproces waarbij de vorm en indeling van het gebouw tot stand komt. Dat lukt het beste wanneer je je architect de maximale vrijheid en vertrouwen geeft om hem of haar te laten doen waar zij of hij goed in is. Ga dus niet zelf ontwerpen bedenken, als je niet wilt dat het proces met een achterstand begint. Wees soepel in de voorstellingen die je jezelf maakt over het project, en geef oprechte aandacht aan de alternatieven die je architect voor je uitwerkt. Dan heeft een economisch project de meeste kansen.
Disclaimer
In wat volgt, ga ik de lezer met u aanspreken, om het nodige gewicht aan mijn boodschap te geven. Wanneer ik over bouwtechnische zaken schrijf, is het niet de bedoeling dat u die klakkeloos gaat gebruiken in uw bouwproject. U zult steeds beroep moeten doen op een architect en wellicht een ingenieur, en voor deze diensten een ernstig budget voorzien. Een bouwproject is maatwerk, en de algemeenheden die ik beschrijf, zijn onvoldoende om met voldoende betrouwbaarheid uw bouwproject te ondersteunen, al was het maar omdat een beoordeling van de geschiktheid van mijn bevindingen voor uw project ontbreekt. Ik wijs alle verantwoordelijkheden af met betrekking tot enig oneigenlijk gebruik van deze teksten, die louter bedoeld zijn als informatieverstrekking.
Wat ik wel aanmoedig, is om mijn bevindingen te gebruiken als vergelijkingsmateriaal. Ik maak mij sterk dat de informatie die ik deel, deugdelijk en transparant is. Dat moet de bouwheer, architect of ingenieur helpen om realistische verwachtingen te krijgen met betrekking tot hun bouwproject.
De Houtingenieur 